روش های نظافت و تمیز کردن مخزن آب

چرا نظافت مخزن آب اهمیت دارد؟

آب موجود در مخازن می‌تواند شامل ذرات معلق و املاحی باشد که با گذر زمان ته‌نشین می‌شوند و به شکل رسوب در کف و دیواره‌های مخزن باقی می‌مانند. این رسوبات می‌توانند به کیفیت آب آسیب برسانند و محیطی مساعد برای رشد میکروب‌ها، باکتری‌ها و جلبک‌ها فراهم کنند که در نتیجه می‌تواند به مشکلات بهداشتی مانند بیماری‌های گوارشی و آلودگی آب منجر شود. علاوه بر این، وجود رسوبات در مخزن و شیرآلات، می‌تواند به عملکرد آن‌ها آسیب بزند و عمر مفید مخزن را کاهش دهد.

مراحل اصولی نظافت مخزن آب

برای تمیز کردن مخزن آب، باید مراحل خاصی به‌طور دقیق انجام شوند. این مراحل شامل تخلیه آب، شستشوی داخلی، رسوب‌زدایی، ضدعفونی و در نهایت شستشوی مجدد است.

1. تخلیه کامل آب مخزن

اولین قدم در نظافت مخزن آب، تخلیه کامل آب از آن است. برای این منظور، شیر تخلیه مخزن را باز کنید و اجازه دهید تا آب به‌طور کامل خارج شود. به دلیل اینکه شیر تخلیه معمولاً در ارتفاع بالاتر از کف مخزن قرار دارد، مقداری آب در ته مخزن باقی می‌ماند. برای تخلیه کامل این آب، می‌توانید مخزن را کمی کج کرده یا از پمپ خلاء برای مکش باقی‌مانده آب استفاده کنید.

2. تمیز کردن داخلی مخزن

در این مرحله، فضای داخلی مخزن باید شسته شود. برای این کار ابتدا یک محلول شوینده آماده کنید. ترکیب پودر یا مایع لباسشویی با آب معمولاً کارآمد است. سپس از یک برس مناسب برای شستشوی دیواره‌ها و کف مخزن استفاده کنید. برس‌های سیمی یا سخت برای این منظور مناسب نیستند، زیرا ممکن است به سطح داخلی مخزن آسیب بزنند. برای مخازن بزرگ‌تر، استفاده از واتر جت یا دستگاه فشار آب می‌تواند موثرتر باشد. این مرحله باید با دقت انجام شود تا تمامی لجن‌ها و رسوبات به‌طور کامل از بین بروند.

همچنین استفاده از واتر جت یکی از روش‌های مؤثر برای تمیزکردن مخازن است که برای بهره‌برداری از آن باید مراحل خاصی را دنبال کرد. ابتدا دستگاه را با آب یا محلول شست‌وشو پر کنید، سپس از فاصله 120 تا 150 سانتی‌متری از سطح شروع به کار کنید و به تدریج به آن نزدیک شوید. در طول عملیات، واتر جت باید با زاویه 45 درجه به سطح اعمال شود و تا زمانی که تمامی رسوبات به طور کامل زدوده نشوند، باید از دستگاه استفاده کرد. همچنین رعایت نکات ایمنی، مانند استفاده از عینک ایمنی و تجهیزات حفاظتی دیگر، ضروری است.

یکی دیگر از روش‌ها برای پاک‌کردن رسوبات سخت از دیواره مخازن، استفاده از جوش شیرین است که آن را روی دیوار پخش کرده، سپس با برس به خوبی برس‌زده و تمیز کرد. در این بین، گوشه‌ها و اتصالات که معمولاً به راحتی تمیز نمی‌شوند، نیاز به توجه بیشتری دارند و برای این قسمت‌ها بهتر است از یک مسواک استفاده کرد. پس از پاک‌شدن تمام رسوبات، نوبت به شست‌وشوی کامل مخزن می‌رسد که می‌توان از واتر جت یا شیلنگ آب برای این کار استفاده کرد. در این مرحله، توجه ویژه به تمیز شدن گوشه‌ها و تمام سطوح مخزن اهمیت دارد. همچنین، بعد از شست‌وشو باید مخزن با آب ولرم (نه داغ یا جوش) پر شده و پس از چند ساعت تخلیه شود که این کار باید چندین بار تکرار شود تا هیچ مایعی در مخزن باقی نماند

3. ضدعفونی مخزن

پس از اتمام مراحل تخلیه و تمیزکاری، نوبت به ضدعفونی کردن مخزن می‌رسد که باید به صورت مرحله به مرحله انجام شود. ابتدا سه چهارم از حجم مخزن با آب پاکیزه پر می‌شود. سپس، محلول کلردار (آب ژاول یا وایتکس) با ترکیب آب و ضدعفونی‌کننده آماده می‌شود که نسبت این ترکیب طبق جدول انتهایی مقاله باید رعایت شود. در مرحله بعد، یک چهارم فضای باقی‌مانده مخزن با این محلول ضدعفونی پر شده و مخزن به مدت 24 ساعت رها می‌شود. پس از گذشت این زمان، غلظت کلر با استفاده از کیت کلرسنجی اندازه‌گیری می‌شود. در صورتی که امکان سنجش غلظت کلر وجود نداشته باشد، مراحل 2 تا 4 باید مجدداً تکرار شوند. در نهایت، مخزن به طور کامل تخلیه می‌شود، مشابه با فرآیند تخلیه آب قبلی.

4. شستشوی نهایی مخزن

پس از ضدعفونی، مخزن باید با آب شسته شود تا از هرگونه بقایای مواد شوینده یا ضدعفونی‌کننده پاک شود. این مرحله مهم است تا هیچ اثری از مواد شیمیایی در مخزن باقی نماند و آب به‌طور کامل تمیز و سالم باقی بماند.

مواد شوینده مناسب برای تمیز کردن مخزن آب

برای نظافت مخزن آب، استفاده از مواد شوینده مناسب اهمیت زیادی دارد. برخی از رایج‌ترین مواد شوینده که در این زمینه استفاده می‌شوند عبارتند از:

• وایتکس (آب ژاول): این ماده برای ضدعفونی و تمیز کردن سطوح داخلی مخزن بسیار موثر است. برای هر ۱۰ لیتر آب، ۵ قطره وایتکس به آن اضافه می‌شود.
• قرص کلر: این قرص‌ها می‌توانند به‌صورت خرد شده در ته مخزن قرار گیرند و سپس با آب پر شوند. قرص کلر با خاصیت ضدعفونی‌کننده خود، میکروب‌ها و باکتری‌ها را از بین می‌برد.
• آب ژاول: ترکیب ۴ میلی‌گرم آب ژاول با ۱۰۰۰ لیتر آب می‌تواند برای ضدعفونی و پاکسازی مخازن بسیار موثر باشد.
• گاز ازن و تابش UV: تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر مانند استفاده از گاز ازن و تابش پرتو ماوراء بنفش (UV) نیز برای ضدعفونی و تمیز کردن مخازن آب استفاده می‌شوند و در بسیاری از سیستم‌های مدرن از این روش‌ها برای اطمینان از بهداشت و سلامت آب استفاده می‌شود.

روش تمیزکردن انواع مخزن

مخازن به دلیل تنوع در حجم و ظرفیت، نیاز به روش‌های متفاوتی برای تمیزکاری دارند. بسته به شرایط، دو شیوه اصلی برای این کار وجود دارد: در حالت اول، زمانی که ورود به مخزن به دلیل ابعاد یا اندازه درب آن ممکن نیست، و در حالت دوم زمانی که فرد می‌تواند به داخل مخزن وارد شود و لایروبی انجام دهد. در ادامه، هر دو روش به صورت مرحله به مرحله توضیح داده خواهند شد.

عدم امکان ورود به مخزن (حالت اول)

در شرایطی که امکان ورود به داخل مخزن وجود ندارد، تمیزکاری و لایروبی باید با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده مانند آب ژاول (وایتکس) انجام شود. در این روش، مراحل به شرح زیر خواهند بود:

1. ابتدا مخزن از مدار خارج می‌شود و عملیات «بای پس» از طریق سیستم لوله‌کشی انجام می‌شود.
2. سپس مخزن به طور کامل تخلیه می‌شود.
3. دیواره‌ها و کف مخزن با استفاده از جاروهای دسته بلند تمیز می‌شوند.
4. پس از آن، مخزن آبکشی می‌شود تا باقی‌مانده‌های مواد پاک‌کننده قبلی از بین برود.
5. حالا نوبت به افزودن محلول ضدعفونی‌کننده می‌رسد. آب ژاول (وایتکس) با غلظت 5 درصد باید به مقدار 5 قطره در هر 100 لیتر آب به داخل مخزن افزوده شود.
6. پس از این مرحله، مخزن به مدت 24 ساعت باید رها شود تا مواد ضدعفونی‌کننده اثر خود را بگذارند.
7. پس از گذشت این مدت، مخزن مجدداً تخلیه می‌شود.
8. در نهایت، مخزن باید به طور کامل تمیزکاری و آبکشی شود تا هیچ بقایای شیمیایی یا آلودگی باقی نماند.

این روش با دقت و رعایت اصول بهداشتی، کمک می‌کند تا مخزن به طور کامل ضدعفونی و آماده استفاده مجدد گردد.

امکان ورود به مخزن (حالت دوم)

در حالت دوم، زمانی که امکان ورود به داخل مخزن وجود دارد، یک نفر به داخل مخزن وارد شده و به تمیزکاری آن با استفاده از ابزارهایی مانند سیم ظرفشویی، اسکاچ و برس می‌پردازد. این روش به دلیل امکان دسترسی مستقیم به سطوح داخلی مخزن، تمیزکاری با کیفیت بالاتری نسبت به حالت اول فراهم می‌آورد. در این حالت، مراحل لایروبی به شرح زیر هستند:

1. ابتدا مخزن از مدار خارج می‌شود، همانند حالت اول.
2. سپس مخزن به طور کامل تخلیه می‌شود، در این مرحله باید سعی شود تا با ایجاد تلاطم، تمامی رسوبات از داخل مخزن خارج شوند.
3. پس از تخلیه، دیواره‌ها و کف مخزن با استفاده از برس به دقت تمیز می‌شوند.
4. پس از تمیزکاری اولیه، مخزن با استفاده از آب پرفشار شست‌وشو می‌شود تا ذرات باقی‌مانده پاک شوند.
5. ترکیبی از آب و وایتکس (با غلظت 5 درصد) تهیه می‌شود، به این صورت که یک قاشق چای‌خوری وایتکس در 3.5 لیتر آب حل می‌شود.
6. با استفاده از برس، بدنه و کف مخزن با این محلول شست‌وشو می‌شود تا ضدعفونی گردد.
7. مخزن باید به مدت 24 ساعت رها شود تا محلول ضدعفونی‌کننده اثر خود را بگذارد.
8. پس از گذشت این مدت، مخزن به طور کامل تخلیه می‌شود.
9. در نهایت، مخزن مجدداً با آب فشار قوی شست‌وشو می‌شود تا هیچ گونه ماده شیمیایی یا آلودگی باقی نماند.

نکات بهداشتی هنگام ورود فرد به مخزن

از آنجا که در حالت دوم یک فرد باید به داخل مخزن وارد شود، رعایت نکات بهداشتی و ایمنی بسیار ضروری است. برای استفاده از وایتکس و سایر شوینده‌های شیمیایی، نکات زیر باید به دقت رعایت شود:

• در مراحل ابتدایی شست‌وشو از شوینده‌های شیمیایی نباید استفاده کرد تا از ایجاد بوی قوی و خطرات تنفسی جلوگیری شود.
• استفاده از شوینده‌ها باید در سریع‌ترین زمان ممکن و در مراحل پایانی انجام شود تا از اثرات جانبی جلوگیری گردد.
• در حین شست‌وشو، درب مخزن نباید بسته باشد تا تهویه مناسب برقرار باشد.
• لازم است اطمینان حاصل شود که هوا به طور آزادانه وارد و خارج می‌شود تا از تجمع بخارات شیمیایی خطرناک جلوگیری گردد.

با رعایت این نکات، می‌توان فرآیند تمیزکاری مخزن را به شکلی ایمن و مؤثر انجام داد.

نکات ایمنی در هنگام نظافت مخزن آب

هنگام انجام نظافت مخزن آب، رعایت برخی نکات ایمنی ضروری است تا از بروز مشکلات بهداشتی و آسیب به افراد جلوگیری شود:

• نظافت مخزن باید حداقل یک‌بار در سال انجام شود.
• هنگام شستشوی مخازن با درب کوچک، از سیستم‌های فشار قوی مانند جت آب استفاده کنید.
• از برس‌های سیمی برای شستشوی دیواره داخلی مخزن اجتناب کنید، زیرا این برس‌ها می‌توانند به سطح مخزن آسیب بزنند.
• برای استفاده از مواد شوینده شیمیایی مانند وایتکس و قرص کلر، تهویه مناسب فراهم کنید تا خطرات احتمالی به حداقل برسد.
• از مواد شوینده‌ای استفاده کنید که برای نوع مخزن شما مناسب باشد.
• تعداد قرص‌های کلر یا میزان وایتکس را بسته به حجم مخزن تنظیم کنید تا از اثر بخشی بهتر آن‌ها اطمینان حاصل کنید.

ترکیب شوینده شیمیایی و آب برای تمیزکردن مخزن باید به چه میزانی باشد؟

به طور کلی به ازای هر 1000 لیتر می‌توان از 40 میلیل لیتر وایتکس یا آب ژاول (با کلر 5 درصد) استفاده نمود. همچنین برای اطلاع از این میزان می‌توان مطابق جدول زیر عمل کرد:

نتیجه‌گیری تمیز کردن مخزن آب

نظافت و ضدعفونی مخزن آب امری ضروری است که باید به‌طور منظم و مطابق با اصول بهداشتی انجام شود. این فرآیند شامل تخلیه آب، شستشوی داخلی، ضدعفونی و در نهایت شستشوی مجدد است. با استفاده از مواد شوینده مناسب و رعایت نکات ایمنی، می‌توان کیفیت آب مخزن را حفظ کرد و از بروز مشکلات بهداشتی جلوگیری نمود. نظافت منظم مخزن آب به بهبود کیفیت آب کمک می‌کند.

سوالات متداول تمیز کردن مخزن آب

1. برای جلوگیری از ایجاد رسوبات در کف مخزن آب چه اقداماتی باید انجام داد؟
   باید مخزن را به‌طور منظم تمیز کرد و از مواد شوینده قوی و مناسب برای این کار استفاده کرد.
2. آیا جنس مخازن آب در میزان رسوب‌گذاری آن‌ها مؤثر است؟
   بله، برخی مخازن دارای سطح داخلی صاف و صیقلی هستند که رسوبات کمتری در آن‌ها جمع می‌شود.
3. حجم مخزن در میزان رسوب‌گیری آن تأثیر دارد؟
   در بیشتر موارد، حجم مخزن تأثیر چندانی ندارد؛ نوع آب و جنس مخزن تأثیر بیشتری دارند.